سرمایه: با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری چالش های دولت بعدی و عملکرد دولت نهم در صنعت نفت را مرور می کنیم . در این زمینه گفت و گوی کوتاهی با موید حسینی صدر عضو کمیسیون انرژی مجلس انجام داده ایم و وضعیت دو میدان نفتی و گازی مشترک شاخص را بررسی می کنیم. --- ¦عملکرد دولت نهم را در صنعت نفت چگونه ارزیابی می کنید؟ عملکرد دولت نهم در این بخش جای تامل دارد. یکی از حوزه هایی که با عملکرد ضعیف دولت موجبات غارت هر چه بیشتر سرمایه های ملی را فراهم کرد، میادین مشترک نفت و گاز است. با توجه به سرمایه گذاری های وسیع کشورهای مجاور در میادین مشترک و عملکرد نه چندان خوب شاهد برداشت بیش از حد شرکای خود در این میادین هستیم به طوری که آمارها حکایت از 10 برابر بودن برداشت آنها دارد. متاسفانه با درآمد سرشار نفتی که در چهار سال گذشته عاید کشورمان شد سرمایه گذاری قابل قبولی در این عرصه صورت نگرفت و ما شاهد غارت سرمایه های ملی توسط اعراب و شرکت های بزرگ اروپایی و آمریکایی هستیم. همسایگان ما برای برداشت هر چه بیشتر خود از این میادین سهم شرکت های فعال اروپایی و آمریکایی را افزایش داده اند و در درازمدت این امر به نفع آنها خواهد بود زیرا با برداشت بیشتر در آینده از سهم ایران نیز برداشت خواهند کرد و با توجه به این امر این افزایش سهم برای آنها توجیه پذیر است.
اما شتاب ایران در این زمینه بسیار کم بوده است و در حالی که باید تمام بودجه اختصاص یافته به توسعه میادین در همان محل هزینه می شد ما شاهد هزینه شدن این مبالغ در زمینه های غیرضروری دیگری هستیم که این خود یک مشکل بسیار بزرگ به شمار می آید.
¦نظر شما درباره ثابت ماندن قیمت سوخت در چهار سال گذشته و اختصاص یارانه ها چیست؟
این موضوع نیز جای تامل دارد برخی از یارانه های اختصاص داده شده را به نوعی می توانیم یارانه افراطی بنامیم. مثلاً در مورد گازوئیل عرضه گازوئیل به نرخ هر لیتر 165 ریال برای مردم بسیاری از کشورهای دنیا به مانند یک طنز است. در کشور ما روزانه 90 میلیون لیتر مصرف گازوئیل داریم و آن را با نرخ پایین و یارانه ای عرضه می کنیم که می توانیم با افزایش نرخ این ماده سوختی تا 50 تومان هم صرفه جویی ارزی کرده و هم با کم کردن یارانه ها آن را صرف سرمایه گذاری در صنایع پایین دستی و بالادستی نفت کنیم.
¦دولت بعدی نسبت به صنعت نفت
چه رویکردی را باید در پیش گیرد؟
یکی از مهم ترین مسائلی که دولت بعدی باید در نظر بگیرد بحث سرمایه گذاری در این صنعت و جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی است. که موسوی می تواند به بهترین شکل ممکن این مساله را به اجرا درآورد. مهم ترین نکته ای که دولت بعدی باید مورد توجه قرار دهد تامین امنیت سرمایه گذاران داخلی و خارجی و بحث تجدیدنظر در قراردادهای بیع متقابل است که در صورت تحقق این امر ما می توانیم تحول بزرگی در صنعت نفت ایجاد کنیم و اگر ما از تمام امکانات خود استفاده کنیم می توانیم از دیگر کشورها در این زمینه پیشی بگیریم.
¦اما این مساله با بوروکراسی حاکم بر صنعت نفت کمی مشکل به نظر می رسد؟
درست است اما باید دولت آینده در تصمیم گیری های کلان رویکرد جدیدی را اتخاذ کند و با تجدیدنظر در برخی اعمال نظرها زمینه نتیجه گیری سریع و مطلوب را فراهم آورد.
اینکه پیشنهادات مطرح شده از سوی چه حزبی و چه افرادی است مهم نیست، مهم پاسداری و صیانت از سرمایه های ملی است که اگر از تمام پیشنهادات خوب و سازنده فارغ از مسائل سیاسی استقبال کنیم می توانیم حرکت خوب و روبه رشدی را در صنعت نفت داشته باشیم، به طور مثال در دولت هفتم ساخت یک نیروگاه در استان آذربایجان شرقی شروع شد، این نیروگاه که متشکل از چهار بلوک بود بعد از پیشرفت 40 درصدی به طور نیمه کاره رها شده و با تغییر و تحول و مشکلات ساختاری حاکم به نتیجه نرسیده است.
این در حالی است که رئیس کمیسیون انرژی مجلس ترکیه در جلسه دو روز پیش با اعضای کمیسیون انرژی ایران از عدم پایبندی ایران به تعهدات خود نسبت به صادرات برق به ترکیه اظهار تاسف می کرد در صورتی که اگر نیروگاه موردنظر به موقع به بهره برداری می رسید با تاخیر چندساله روبه رو نمی شد و ضمن تامین برق داخلی توانایی صادرات برق را نیز داشتیم.
وضعیت قطر و ایران در پارس جنوبی را چگونه ارزیابی می کنید؟
قطر با استفاده از سرمایه، توان تکنولوژی خارجی و برنامه ریزی مناسب در بهره برداری از این مخزن ایران را پشت سر گذاشته است. اهداف تعیین شده برای توسعه این مخزن از سوی هر دو کشور تقریباً مشترک است. سایت های کلی توسعه گاز در هر دو کشور عبارتند از: 1- صادرات گاز به وسیله مایع سازی ال ان جی 2- تبدیل گاز به فرآورده های مایع دارای ارزش افزوده جی تی ای 3- توسعه صنایع پتروشیمی. طرح های قطر با همکاری شرکت های معتبر خارجی مانند شورون، بی پی، آموگو، گازپروم، اکسون موبیل و توتال انجام می گیرد اما برای همکاری شرکت های معتبر خارجی با ایران مشکلات عدیده ای وجود دارد که از آن جمله می توان به قوانین بسته سرمایه گذاری خارجی در ایران و اعمال تحریم های بین المللی علیه ایران اشاره کرد. بنابر محاسبات بین المللی قطر تاکنون 45 میلیارد دلار بیشتر از ایران از این میدان برداشت کرده است. قطر در برداشت از این میدان عظیم 10 سال از ایران پیش است که این امر موجب افزایش درآمد قطر نسبت به ایران شده است.
آیا قبول دارید در زمینه LNG نیز ایران عملکرد قابل قبولی نداشته است؟
قطر برای تولید ال ان جی برنامه های هدفمندی را دنبال می کند. سرمایه گذاری قطر در این بخش در قالب چهار فاز صورت می گیرد. از این فازها قطرگاز1 در سال 1996 به بهره برداری رسیده است که شامل سه واحد تولیدی ال ان جی است. قطرگاز2 نیز در مراحل پایانی راه اندازی است و طی ماه جاری میلادی در مدار تولید قرار می گیرد. همچنین قطرگاز3 در نیمه اول سال جاری میلادی راه اندازی می شود. اما قطرگاز4 که قرار بود در سال 2010 به بهره برداری برسد با تاثیر یک ساله در سال 2011 به بهره برداری خواهد رسید. قطر که بزرگ ترین تولیدکننده ال ان جی جهان به شمار می رود هم اکنون 31 میلیون تن ال ان جی در سال تولید می کند. این میزان تولید با آغاز سال 2010 و بهره برداری از واحدهای تولیدی جدید به 62 میلیون تن در سال خواهد رسید. اما با راه اندازی قطرگاز4 در سال 2011 میزان تولید ال ان جی این کشور به 77 میلیون تن در سال خواهد رسید. قطر برای نقل و انتقال ال ان جی هم اکنون 56 فروند کشتی در اختیار دارد که بزرگ ترین آن کشتی «کیومکس» با ظرفیت انتقال 265 هزار مترمکعب است. طرح های موردنظر برای صادرات گاز مایع شده ال ان جی در ایران عبارتند از: ایران ال ان جی، پارس ال ان جی و پرشین ال ان جی که توسعه دو طرح پارس و پرشین به دلیل خروج شرکای خارجی به دنبال افزایش تحریم ها علیه ایران همچنان بلاتکلیف مانده است. قطر با استفاده از موقعیت های خود به عنوان اولین تولیدکننده ال ان جی در جهان در پی تقاضای فراوان خریداران بالاترین قیمت ها را پیشنهاد می دهد. در این راستا قطر اخیراً قراردادهایی با شرکت های کره ای و ژاپنی منعقد کرده است. طی این قراردادها قطر سه میلیون و 600 هزار تن ال ان جی در سال تحویل این شرکت ها خواهد داد. مدت این قراردادها 30 ساله با فرمول نرخ شناور است که در حال حاضر قیمت توافقی آن برای کره ای ها و ژاپنی ها 13 دلار است بنابراین قطر تا سال 1390 تنها از فروش ال ان جی در پارس جنوبی 37 میلیارد دلار درآمد خواهد داشت. با مشکلات موجود در ایران در توسعه ال ان جی عمده درآمد پارس جنوبی در این بخش نصیب قطر می شود. قطر برنامه دارد تا سال 2012 میلادی تولید گاز خود را از این میدان مشترک به 270 میلیارد مترمکعب در سال برساند.
این میزان برداشت در سال 2012 بیش از سه برابر برداشت ایران از این میدان خواهد بود. برداشت ایران از این میدان در خوش بینانه ترین حالت 64 میلیارد مترمکعب در سال خواهد بود و طی چهار سال آینده اتفاق خاصی در منطقه رخ نخواهد داد.
وضعیت ایران را در میدان سلمان چگونه می بینید؟
از دیگر میادین شاخص می توان به میدان سلمان اشاره کرد که مشترک ایران با کشور امارات است که در ابوظبی با نام البخوش معروف است. این میدان قابلیت تولید تا سقف 130 هزار بشکه در روز نفت خام، 14 میلیون متر مکعب گاز و 6 هزار بشکه میعانات گازی در روز را دارد. در حالی که 70 درصد مالکیت این میدان در اختیار ایران است و امارات تنها از 30 درصد حق برداشت برخوردار است اما این کشور عربی نزدیک به هفت سال است که از این میدان برداشت می کند و با ادامه این روند سهم ایران از 50 درصد فعلی هم کمتر خواهد شد اگرچه طرح توسعه میدان مشترک نفت و گاز سلمان به منظور دستیابی به افزایش تولید 50 هزار بشکه نفت خام در روز و 500 میلیون فوت مکعب گاز طبیعی و شش هزار بشکه میعانات گازی مازاد بر تولید کنونی در روز، سال گذشته به تصویب رسید اما شواهد حاکی از آن است که به دلیل برداشت امارات و مهاجرت گاز به سمت مخزن شریک عربی، سهم ایران از این میدان حدود 50 درصد کاهش یافته است.
آیا میدان سلمان همچنان بلاتکلیف خواهد ماند؟
خیر پروژه توسعه میدان سلمان که پیش از این قرار بود تحت عنوان قراردادی به نام کرسنت گاز اماراتی ها را تامین کند، به دلیل عدم تامین منافع ایران معلق مانده و قرار است به عنوان طرحی در راستای جلوگیری از سوزانده شدن 150 میلیون فوت مکعب گاز توسط یک خط لوله 285 متری گاز این میدان به عسلویه فرستاده شود.
¦نظر شما درباره ثابت ماندن قیمت سوخت در چهار سال گذشته و اختصاص یارانه ها چیست؟
این موضوع نیز جای تامل دارد برخی از یارانه های اختصاص داده شده را به نوعی می توانیم یارانه افراطی بنامیم. مثلاً در مورد گازوئیل عرضه گازوئیل به نرخ هر لیتر 165 ریال برای مردم بسیاری از کشورهای دنیا به مانند یک طنز است. در کشور ما روزانه 90 میلیون لیتر مصرف گازوئیل داریم و آن را با نرخ پایین و یارانه ای عرضه می کنیم که می توانیم با افزایش نرخ این ماده سوختی تا 50 تومان هم صرفه جویی ارزی کرده و هم با کم کردن یارانه ها آن را صرف سرمایه گذاری در صنایع پایین دستی و بالادستی نفت کنیم.
¦دولت بعدی نسبت به صنعت نفت
چه رویکردی را باید در پیش گیرد؟
یکی از مهم ترین مسائلی که دولت بعدی باید در نظر بگیرد بحث سرمایه گذاری در این صنعت و جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی است. که موسوی می تواند به بهترین شکل ممکن این مساله را به اجرا درآورد. مهم ترین نکته ای که دولت بعدی باید مورد توجه قرار دهد تامین امنیت سرمایه گذاران داخلی و خارجی و بحث تجدیدنظر در قراردادهای بیع متقابل است که در صورت تحقق این امر ما می توانیم تحول بزرگی در صنعت نفت ایجاد کنیم و اگر ما از تمام امکانات خود استفاده کنیم می توانیم از دیگر کشورها در این زمینه پیشی بگیریم.
¦اما این مساله با بوروکراسی حاکم بر صنعت نفت کمی مشکل به نظر می رسد؟
درست است اما باید دولت آینده در تصمیم گیری های کلان رویکرد جدیدی را اتخاذ کند و با تجدیدنظر در برخی اعمال نظرها زمینه نتیجه گیری سریع و مطلوب را فراهم آورد.
اینکه پیشنهادات مطرح شده از سوی چه حزبی و چه افرادی است مهم نیست، مهم پاسداری و صیانت از سرمایه های ملی است که اگر از تمام پیشنهادات خوب و سازنده فارغ از مسائل سیاسی استقبال کنیم می توانیم حرکت خوب و روبه رشدی را در صنعت نفت داشته باشیم، به طور مثال در دولت هفتم ساخت یک نیروگاه در استان آذربایجان شرقی شروع شد، این نیروگاه که متشکل از چهار بلوک بود بعد از پیشرفت 40 درصدی به طور نیمه کاره رها شده و با تغییر و تحول و مشکلات ساختاری حاکم به نتیجه نرسیده است.
این در حالی است که رئیس کمیسیون انرژی مجلس ترکیه در جلسه دو روز پیش با اعضای کمیسیون انرژی ایران از عدم پایبندی ایران به تعهدات خود نسبت به صادرات برق به ترکیه اظهار تاسف می کرد در صورتی که اگر نیروگاه موردنظر به موقع به بهره برداری می رسید با تاخیر چندساله روبه رو نمی شد و ضمن تامین برق داخلی توانایی صادرات برق را نیز داشتیم.
وضعیت قطر و ایران در پارس جنوبی را چگونه ارزیابی می کنید؟
قطر با استفاده از سرمایه، توان تکنولوژی خارجی و برنامه ریزی مناسب در بهره برداری از این مخزن ایران را پشت سر گذاشته است. اهداف تعیین شده برای توسعه این مخزن از سوی هر دو کشور تقریباً مشترک است. سایت های کلی توسعه گاز در هر دو کشور عبارتند از: 1- صادرات گاز به وسیله مایع سازی ال ان جی 2- تبدیل گاز به فرآورده های مایع دارای ارزش افزوده جی تی ای 3- توسعه صنایع پتروشیمی. طرح های قطر با همکاری شرکت های معتبر خارجی مانند شورون، بی پی، آموگو، گازپروم، اکسون موبیل و توتال انجام می گیرد اما برای همکاری شرکت های معتبر خارجی با ایران مشکلات عدیده ای وجود دارد که از آن جمله می توان به قوانین بسته سرمایه گذاری خارجی در ایران و اعمال تحریم های بین المللی علیه ایران اشاره کرد. بنابر محاسبات بین المللی قطر تاکنون 45 میلیارد دلار بیشتر از ایران از این میدان برداشت کرده است. قطر در برداشت از این میدان عظیم 10 سال از ایران پیش است که این امر موجب افزایش درآمد قطر نسبت به ایران شده است.
آیا قبول دارید در زمینه LNG نیز ایران عملکرد قابل قبولی نداشته است؟
قطر برای تولید ال ان جی برنامه های هدفمندی را دنبال می کند. سرمایه گذاری قطر در این بخش در قالب چهار فاز صورت می گیرد. از این فازها قطرگاز1 در سال 1996 به بهره برداری رسیده است که شامل سه واحد تولیدی ال ان جی است. قطرگاز2 نیز در مراحل پایانی راه اندازی است و طی ماه جاری میلادی در مدار تولید قرار می گیرد. همچنین قطرگاز3 در نیمه اول سال جاری میلادی راه اندازی می شود. اما قطرگاز4 که قرار بود در سال 2010 به بهره برداری برسد با تاثیر یک ساله در سال 2011 به بهره برداری خواهد رسید. قطر که بزرگ ترین تولیدکننده ال ان جی جهان به شمار می رود هم اکنون 31 میلیون تن ال ان جی در سال تولید می کند. این میزان تولید با آغاز سال 2010 و بهره برداری از واحدهای تولیدی جدید به 62 میلیون تن در سال خواهد رسید. اما با راه اندازی قطرگاز4 در سال 2011 میزان تولید ال ان جی این کشور به 77 میلیون تن در سال خواهد رسید. قطر برای نقل و انتقال ال ان جی هم اکنون 56 فروند کشتی در اختیار دارد که بزرگ ترین آن کشتی «کیومکس» با ظرفیت انتقال 265 هزار مترمکعب است. طرح های موردنظر برای صادرات گاز مایع شده ال ان جی در ایران عبارتند از: ایران ال ان جی، پارس ال ان جی و پرشین ال ان جی که توسعه دو طرح پارس و پرشین به دلیل خروج شرکای خارجی به دنبال افزایش تحریم ها علیه ایران همچنان بلاتکلیف مانده است. قطر با استفاده از موقعیت های خود به عنوان اولین تولیدکننده ال ان جی در جهان در پی تقاضای فراوان خریداران بالاترین قیمت ها را پیشنهاد می دهد. در این راستا قطر اخیراً قراردادهایی با شرکت های کره ای و ژاپنی منعقد کرده است. طی این قراردادها قطر سه میلیون و 600 هزار تن ال ان جی در سال تحویل این شرکت ها خواهد داد. مدت این قراردادها 30 ساله با فرمول نرخ شناور است که در حال حاضر قیمت توافقی آن برای کره ای ها و ژاپنی ها 13 دلار است بنابراین قطر تا سال 1390 تنها از فروش ال ان جی در پارس جنوبی 37 میلیارد دلار درآمد خواهد داشت. با مشکلات موجود در ایران در توسعه ال ان جی عمده درآمد پارس جنوبی در این بخش نصیب قطر می شود. قطر برنامه دارد تا سال 2012 میلادی تولید گاز خود را از این میدان مشترک به 270 میلیارد مترمکعب در سال برساند.
این میزان برداشت در سال 2012 بیش از سه برابر برداشت ایران از این میدان خواهد بود. برداشت ایران از این میدان در خوش بینانه ترین حالت 64 میلیارد مترمکعب در سال خواهد بود و طی چهار سال آینده اتفاق خاصی در منطقه رخ نخواهد داد.
وضعیت ایران را در میدان سلمان چگونه می بینید؟
از دیگر میادین شاخص می توان به میدان سلمان اشاره کرد که مشترک ایران با کشور امارات است که در ابوظبی با نام البخوش معروف است. این میدان قابلیت تولید تا سقف 130 هزار بشکه در روز نفت خام، 14 میلیون متر مکعب گاز و 6 هزار بشکه میعانات گازی در روز را دارد. در حالی که 70 درصد مالکیت این میدان در اختیار ایران است و امارات تنها از 30 درصد حق برداشت برخوردار است اما این کشور عربی نزدیک به هفت سال است که از این میدان برداشت می کند و با ادامه این روند سهم ایران از 50 درصد فعلی هم کمتر خواهد شد اگرچه طرح توسعه میدان مشترک نفت و گاز سلمان به منظور دستیابی به افزایش تولید 50 هزار بشکه نفت خام در روز و 500 میلیون فوت مکعب گاز طبیعی و شش هزار بشکه میعانات گازی مازاد بر تولید کنونی در روز، سال گذشته به تصویب رسید اما شواهد حاکی از آن است که به دلیل برداشت امارات و مهاجرت گاز به سمت مخزن شریک عربی، سهم ایران از این میدان حدود 50 درصد کاهش یافته است.
آیا میدان سلمان همچنان بلاتکلیف خواهد ماند؟
خیر پروژه توسعه میدان سلمان که پیش از این قرار بود تحت عنوان قراردادی به نام کرسنت گاز اماراتی ها را تامین کند، به دلیل عدم تامین منافع ایران معلق مانده و قرار است به عنوان طرحی در راستای جلوگیری از سوزانده شدن 150 میلیون فوت مکعب گاز توسط یک خط لوله 285 متری گاز این میدان به عسلویه فرستاده شود.
